Słownik pojęć

Utworzony tutaj słownik pojęć jest niezbędny do poznania i ustystematyzowania MRP. Hasła zostały opracowane ze starannością, w kontakcie z bibliografią przedmiotu. Niektóre z haseł pozostaną ciekawostkami bez charakteru encyklopedycznego.

Ponieważ podstrona ta stale jest aktualizowana, zapraszam do zaglądania oraz wyrażenia sugestii w komentarzach.

I faza cyklu 

trwa od pierwszego dnia miesiączki do wystąpienia owulacji. Jej poprawny przebieg jest niezwykle ważny dla pomyślnego przejścia całego cyklu miesięcznego.

II faza cyklu

trwa od momentu wytworzenia się ciałka żółtego do dnia poprzedzającego następną miesiączkę. Jej charakterystyczną cechą jest wzrost PTC. W tym czasie mogą pojawić się objawy PMS.

Ciałko żółte (corpus luteum)

gruczoł wydzielania wewnętrznego, powstaje w miejscu pękniętego pęcherzyka jajnikowego. Produkuje progesteron, który oddziałuje na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu, wywołując podwyższenie PTC. W przypadku braku zapłodnienia ciałko żółte zanika po 10-12 dniach przekształcając się w ciałko białawe (corpus albicans). Fakt ten doprowadza do nagłego spadku progesteronu w organizmie, co skutkuje wywołaniem krwawienia miesięcznego. 

Cykl jednofazowy

Cykl, w którym temperatura utrzymuje się na stałym niższym poziomie. Po kilku tygodniach występuje krwawienie. Taki cykl pozwala przypuszczać, że nie doszło do owulacji lub wystąpiła niedomoga lutealna. Z tego powodu niektórzy nazywają go anowulacyjnym, choć nie jest to do końca poprawne. W cyklu dwufazowym ciałko żółte może wykształcić się z niepękniętego pęcherzyka (LUF, lutinized unruptured follicle), a więc być cyklem bezowulacyjnym, podobna sytuacja jest z cyklem jednofazowym. Pewne jest jednak, że niezależnie od uwolnienia komórki jajowej, cykl w którym nie wytwarza się stabilne ciałko żółte będzie cyklem niepłodnym. 
U zdrowych kobiet cykle takie zdarzają się rzadko, z częstością do 2% wszystkich zinterpretowanych cykli. Często występują w okresie dojrzewania, w czasie po rozwiązaniu ciąży oraz w okresie przekwitania.

Cykl dwufazowy

Cykl z zachowaną krzywą temperatur I i II fazy. Jest to cykl prawidłowy. Nie daje jednak świadectwa przebytej owulacji i nie wyklucza problemów z zajściem w ciążę.

Luteinizacja

Proces przemiany pęcherzyka Graafa w ciałko żółte. Istotne jest, że proces luteinizacji może rozpocząć się jeszcze przed pęknięciem pęcherzyka i podwyższyć PTC tuż przed momentem owulacji.

Faza folikularna

Jest to faza wzrostu pęcherzyków jajnikowych i selekcji jednego z nich. W cyklu 28-dniowym trwa od 6. do 13. dnia cyklu.

Menstruacja

zjawisko łuszczenia się endometrium spowodowane specyficznymi zmianami stężeń hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu). Jest to najbardziej widoczny objaw cyklu miesięcznego.

Pomiar oralny 

Jego wynik jest o kilka dziesiątych stopnia niższy od pomiaru rektalnego. Wykonuje się go umieszczając końcówkę termometru pod językiem i trzyma z zamkniętymi ustami około ośmiu minut. Wdychane przez niedokładnie zamknięte usta powietrze może zmieniać wynik pomiaru. Należy zwrócić szczególną uwagę na miejsce umieszczenia termometru, gdyż pomiary z głębi przestrzeni podjęzykowej są zwykle wyższe niż te pobrane płycej.

Pomiar rektalny 

Jest to pomiar PTC wykonywany poprzez umieszczenie termometru w odbytnicy na czas około pięciu minut. Ten pomiar ma tendencję do dużej stabilności.

Pomiar waginalny

Jest to pomiar PTC wykonywany poprzez umieszczenie termometru w pochwie na czas około pięciu minut.

Pomiar pod pachą 

Jest to pomiar wykonywany poprzez umieszczenie termometru pod pachą. Według Rotzera nie jest on miarodajny.

Owulacja sprowokowana

tj. indukowana kopulacją bądź bodźcami społecznymi. Nie występuje u człowieka oraz innych naczelnych za wyjątkiem pazurkowców. Występuje u nielicznych ssaków, takich jak lamy, fretki, zające, króliki, wiewiórki, myszy polne, łasice, rysie, norki, koty, szopy czy alpaki. U królików do wystąpienia rui potrzebne jest pobudzenie płciowe, które może pojawić się podczas krycia lub przebywania z samcami w tej samej klatce. Do owulacji dochodzi około dziesięciu minut po pokryciu przez samca. Taka reaktywność jest możliwa ze względu na stale obecny wysoki poziom estrogenów w organizmie samicy królika. 

Do odkrycia indukowanej owulacji u zwierząt przyczyniły się lamy, a fakt ten po raz pierwszy zaobserwował lekarz weterynarii Gregg Adams. W 2005 roku na łamach czasopisma „Biology of Reproduction” opisał Ovulation Inducing Factor (OIF), inaczej czynnik indukujący owulację (CIO).

Owulacja spontaniczna 

Czyli inaczej niezależna od aktu płciowego. Występuje  u homo sapiens oraz u innych naczelnych za wyjątkiem pazurkowców. U krów owulacja spontaniczna może być spowodowana czynnikami meteorologicznymi.

Szczyt objawu śluzu

Ostatni dzień, w którym śluz przyjmują choć jedną z cech śluzu płodnego.

PTC

tj. Podstawowa Temperatura Ciała. Temperatura mierzona o stałej lub podobnej godzinie, tuż po przebudzeniu i przynajmniej trzygodzinnym, nieprzerywanym śnie. Na wahania wyniku tej temperatury ma wpływ wiele czynników, które zawsze trzeba uwzględnić zanim przystąpimy do interpretacji wykresu, są to m.in.: spożywanie alkoholu, spóźniona pora pomiaru, zła metodyka pomiaru, zmiana rodzaju termometru.

Wiek ginekologiczny kobiety

Czas życia kobiety liczony od momentu wystąpienia u niej pierwszej miesiączki (menarche).

Wzrost PTC

zjawisko kluczowe dla metodyki oznaczania drugiej fazy cyklu. Definicyjnie jest to wzrost PTC o przynajmniej 0,25 stopni Celsjusza, utrzymujący się przez minimum trzy dni, przy czym trzy temperatury wyższe muszą być wyższe od poprzedzających je sześciu pomiarów. Dodatkowo wg Rotzera owe trzy wyższe pomiary muszą nastąpić po szczycie objawu śluzu.